فهرست مطالب

تحقیقات مرتع و بیابان ایران - سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 39، تابستان 1389)

فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران
سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 39، تابستان 1389)

  • 162 صفحه، بهای روی جلد: 30,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/10/01
  • تعداد عناوین: 12
|
  • قاسمعلی دیانتی تیلکی، منیژه توان، سیدعلی حسینی(حبیب)، منصور مصداقی صفحات 180-190
    تعیین کیفیت علوفه یکی از مهمترین عواملی است که برای مدیریت صحیح مراتع لازم است. به کاربردن کودهای ازته و فسفره باعث افزایش کیفیت علوفه مراتع می شود. در این تحقیق کیفیت علوفه Eruca sativa در طی 3 سال (83، 84 و 85) در 2 منطقه سرتخت و شیبدار شمالی مراتع مراوه تپه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار کود ازته و 0 و 25 کیلوگرم در هکتار کود فسفره به کار رفت. شاخصهای تعیین کیفیت علوفه شامل انرژی خام، پروتئین خام، ازت خام، الیاف خام و ADF(Asid Detergent Fiber) یا دیواره سلولی بدون همی سلولز است. نتایج نشان داد که به طور متوسط در طی 3 سال آزمایش، کود ازته، میزان شاخصهای ازت خام، پروتئین خام و انرژی خام را افزایش و میزان الیاف خام و ADF را کاهش داد. کود فسفره تاثیر بسیار جزئی روی این شاخصها داشت. به طور کلی در هر سال کود ازته با میزان 100 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش کیفیت علوفه شد. بنابراین در مقایسه 3 سال در سال 1385 به دلیل شرایط مطلوب خاکی و آب و هوایی میزان کیفیت علوفه افزایش یافت. به-طوری که میزان کیفیت علوفه در هر دو مرتع سرتخت و شیبدار شمالی یکسان بود و اثر متقابل بین تیمارها فقط در مرتع شیبدار شمالی دیده شد.
    کلیدواژگان: مرتع، کود، ازته، کود فسفره، کیفیت علوفه، Eruca Sativa
  • حسین ارزانی، جواد ترکان، علی نیکخواه، حسین آذرنیوند، مهدی قربانی صفحات 191-204
    واحد دامی به منظور بیان انواع و سنین مختلف دام و مقایسه و تبدیل آنها در یک شکل واحد مورد توجه است. این مفهوم ثابت نیست و معمولا براساس وزن زنده و وزن متابولیکی دام غالب در هر منطقه تعیین می شود. در ایران گوسفند دام غالب بوده و به عنوان واحد دامی در نظر گرفته می شود. تنوع شرایط آب و هوایی، سبب ایجاد 27 نژاد یا توده گوسفندی با اندازه جثه مختلف در کشور گردیده است. از این رو نمی توان یک وزن مساوی برای همه آنها در نظر گرفت، بلکه برای هر نژاد گوسفندی با توجه به منطقه پراکنش آن، اندازه واحد دامی باید بطور جداگانه مشخص گردد. به منظور تعیین اندازه واحد دامی و برآورد نیاز روزانه گوسفند نژاد ماکویی در مراتع استان آذربایجان غربی، در بین گله های موجود در مناطق زیست نژاد ماکویی، دو گله که دارای دام غالب از نژاد مورد نظر بودند، انتخاب شدند. از میان گله های منتخب در رده های مختلف سنی (بره سه ماهه، بره شش ماهه، قوچ و میش سه ساله، قوچ و میش چهارساله) و از هر مقطع سنی؛ حداقل 5 راس دام به صورت تصادفی انتخاب و برای توزین بعدی علامت گذاری شدند. عمل توزین در دو مرحله، در مراتع ییلاقی و مراتع قشلاقی انجام شد. پس از تعیین میانگین وزن دامها، میانگین وزن میش بالغ زنده غیرآبستن و خشک (میش های سه و چهار ساله) به عنوان وزن واحد دامی موردتوجه قرار گرفت. نیاز روزانه دام در حالت نگهداری براساس وزن واحد دامی با استفاده از جدولهای(1985) NRC و معادله پیشنهادی (1984) MAFFمحاسبه گردید. با مد نظر قرار دادن نیاز غذایی واحد دامی به انرژی متابولیسمی و متوسط مقدار انرژی متابولیسمی موجود در یک کیلوگرم علوفه خشک مراتع مورد چرای دام، مقدار علوفه لازم برای تامین نیاز روزانه دام محاسبه گردید. براساس نتایج بدست آمده اندازه واحد دامی نژاد ماکویی، میش بالغ زنده غیرآبستن و خشک با میانگین وزن 75/2 ± 36/45 کیلوگرم گزارش می شود که نزدیک به متوسط وزن واحد دامی برای کل کشور است. نیاز روزانه یک واحد دامی نژاد ماکویی در حالت نگهداری و در شرایط چرا در مراتع مورد مطالعه، 50/9 مگاژول برآورد می شود. بنابراین مقدار علوفه لازم برای تامین نیاز روزانه یک واحد دامی نژاد ماکویی 77/1 کیلوگرم محاسبه شد.
    کلیدواژگان: مرتع، واحد دامی، نیاز روزانه، انرژی متابولیسمی، نژاد ماکویی
  • محمدرضا جمالیزاده تاج آبادی، علیرضا مقدم نیا، جمشید پیری، محمدرضا اختصاصی صفحات 205-220
    طوفان های گرد و خاک یکی از انواع رایج حوادث و فرایندهای اقلیمی در مناطق خشک، نیمه خشک و بیابانی دنیا هستند. این طوفان-ها هر ساله خسارتهای مالی زیادی را بر منابع انسانی وارد می-سازند. پیش بینی زمان وقوع این پدیده می تواند برای اتخاذ تدابیر پیشگیرانه در مقابل خسارت های بهداشتی، ترابری، نظامی و غیره مؤثر واقع شود. شبکه های عصبی مصنوعی روشی است که می تواند برای پیش بینی روندهای غیرخطی و فرایندهایی که درک کاملی از نحوه ی وقوع آنها وجود ندارد، مورد استفاده قرار گیرد. در مقاله ی حاضر سعی شده است تا با استفاده از این روش به پیش بینی وقوع طوفان گرد و خاک و نیز میزان دید حداقل روزانه در شهر زابل با استفاده از داده-های هواشناسی پرداخته شود. نتایج بدست آمده در پیش بینی کوتاه مدت وقوع طوفان ها موفقیت بیشتری نشان می دهند (96/0=d)، اگرچه با بیشترشدن زمان پیش بینی، از دقت نتایج کاسته می شود (95/0=d). در حالی که در پیش بینی میزان دید موفقیت کمتری به دست آمد (88/0=d). بنابراین به نظر می رسد با شناخت بهتر فرایند این طوفان ها بتوان پیش بینی های دقیق تری را با استفاده از این شبکه ها انجام داد.
    کلیدواژگان: طوفان گرد و خاک، دید حداقل، شبکه عصبی مصنوعی، پیش بینی، زابل
  • جابر شریفی، امرعلی شاهمرادی، علی اکبر ایمانی صفحات 221-233
    بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی گون (Astragalus brachyodontus) با اهداف شناخت و دستیابی به اطلاعات کاربردی و نهایتا استفاده از آن در برنامه های اصلاح و توسعه مراتع انجام شد، روش بررسی بدین طریق بود که ابتدا به کمک نقشه پوشش گیاهی و بازدید میدانی اقدام به تهیه نقشه رویشگاه این گونه گردید، سپس در مناطق موردمطالعه براساس وسعت و شرایط پوشش گیاهی تعداد 6 سایت انتخاب شد، در هر یک از سایت ها با روش سیستماتیک تصادفی با پلات گذاری در امتداد ترانسکت، فاکتورهای مربوط به پوشش تاجی، تراکم، درصد فراوانی و میزان تولید علوفه اندازه گیری گردید. همچنین خصوصیات کیفی از نظر سیستم ریشه، فنولوژی، بذر، زادآوری، ارزش رجحانی و ترکیب شیمیایی گیاه نیز موردمطالعه قرارگرفت. رویشگاه های این گونه از ارتفاع 1100 تا 2200 متری از سطح دریای آزاد در اراضی دامنه ای با شیب 5 تا 30 درصد در تمامی جهات جغرافیایی بطور پراکنده مشاهده می شود ولی گستردگی آن در جهات جنوبی و جنوب شرقی بیشتر است، به طوری که متوسط بارندگی سالانه آن 385 میلی متر و در متوسط دما در فصل رویش 17 درجه سانتی گراد است؛ عموما بر روی خاکهای با بافت متوسط شنی لومی تا لومی رسی بدون محدودیت شوری و باpH خنثی بیشتر دیده می شود. میانگین درصد پوشش این گونه در ترکیب پوشش گیاهی کل بین 5 تا 15 درصد و عمق نفوذ ریشه از 30 تا 80 سانتی متر باتوجه به شرایط خاک متغیر است. شروع رویش نیز بسته به شرایط منطقه متغیر بوده و در مراتع میانبند (ارتفاع 1500 متر) از اواسط فروردین شروع شده تا اواخر اردیبهشت ماه به رشد علفی خود ادامه می دهد، اواسط خرداد، اواسط تیر و اوائل مردادماه به ترتیب زمان گلدهی، رسیدن و ریزش بذر می باشد، تولید بذر این گونه زیاد بوده و تجدید حیات آن در مناطق قرق شده بسیار خوب می باشد، ولی در مراتع آزاد بعلت چرای شدید دام زادآوری چندانی ندارد. ارزش رجحانی این گونه براساس آزمایش زمان سنجی چرا، جزو گونه های کلاس I محسوب می شود. با توجه به بالابودن قابلیت هضم و پروتئین خام در مرحله گلدهی، بنابراین بهترین زمان برداشت از این گیاه مرحله گلدهی می باشد. از آفات مهم آن یک نوع زنبور کوچک از تیرهEurytomidae، است که با تغذیه مغز بذر موجب پوکی بذر می شود.
    کلیدواژگان: اردبیل، آت اکولوژی، Astragalus Brachyodontus، فنولوژی، ارزش رجحانی
  • جمال ایمانی، علی طویلی، عیسی بندک، محمد خسروی صفحات 234-242
    طرح های پخش سیلاب با اهداف مختلفی اجرا می شوند که یکی از آنها افزایش پوشش گیاهیست. پخش سیلاب باعث افزایش رطوبت خاک و در نتیجه افزایش علوفه تولیدی می شود. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرهای پخش سیلاب در تغییرات کمی پوشش گیاهی می باشد. این بررسی در آبخوان میهم قروه انجام شد. با توجه به اینکه در هر بار بارندگی منجر به ایجاد سیلاب، 6 عرصه آبگیری شده و در 2 عرصه مجاور آبگیری صورت نمی گیرد، بنابراین 6 عرصه به عنوان منطقه پخش سیلاب و 2 عرصه به عنوان منطقه شاهد در نظر گرفته شد. نمونه برداری ها در داخل 8 قطعه یادشده انجام شد. بدین منظور 5 ترانسکت 100 متری در هر قطعه و بر روی هر ترانسکت 10 پلات 1 مترمربعی با توجه به پراکنش پوشش گیاهی مستقر گردید. درصد تاج پوشش گیاهی و تراکم در داخل پلاتها ثبت شد. همچنین با استفاده از روش قطع و توزین رشد سال جاری گیاهان به عنوان تولید گیاهی اندازه گیری شد. پس از جمع آوری داده ها، تجزیه آماری با استفاده از آزمون t جفت نشده انجام شد. نتایج نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار بین پوشش دو عرصه در سطح 10 درصد و تولید در سطح 5 درصد می باشد. ولی بین تراکم عرصه پخش و عرصه عدم پخش تفاوت معنی داری به لحاظ آماری وجود ندارد. نتایج بدست آمده نشانگر افزایش درصد پوشش تاجی از 91/41 به 18/62 درصد در مجموع قطعات پخش سیلاب در سال مورد مطالعه است. به طوری که میزان تولید نیز از 17/467 کیلوگرم در هکتار در عرصه عدم پخش به 17/632 کیلوگرم در هکتار در عرصه پخش سیلاب افزایش یافت. تراکم نیز از 18/1 پایه در متر مربع در عرصه عدم پخش سیلاب به 59/1 پایه در متر مربع در عرصه پخش سیلاب افزایش یافته است. بعضی از گونه های گیاهی که از نظر خوشخوراکی کلاس سه می باشند در عرصه عدم پخش سیلاب نسبت به عرصه پخش افزایش یافته اند.
    کلیدواژگان: پخش سیلاب، پوشش تاجی، تولید سرپا، تراکم، میهم قروه
  • مریم حیدریان آقاخانی، علی اصغر نقی پور برج، حسین توکلی صفحات 243-255
    با توجه به اهمیت و لزوم شناخت خصوصیات خاک به ویژه خصوصیات شیمیایی آن در اداره صحیح اکوسیستم های مرتعی، این مطالعه به منظور بررسی اثر شدت چرای دام بر خصوصیات شیمیایی خاک و پوشش گیاهی در سه منطقه مرجع، کلید و بحرانی در مراتع سیساب بجنورد انجام شد. بدین منظور نمونه برداری و جمع آوری اطلاعات پوشش گیاهی و خاک از هر سه منطقه انجام شد. اطلاعات پوشش گیاهی در پلات های یک متر مربعی به تعداد 30 نمونه از هر منطقه به صورت تصادفی- سیستماتیک جمع آوری شد. نمونه های خاک از دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی-متر (با توجه به مرز تفکیک افق ها) و به تعداد 5 نمونه مرکب (هر نمونه مخلوطی از 6 نمونه) از هر عمق در هر منطقه جمع آوری شد. فاکتورهای درصدکربن آلی، ماده آلی خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، اسیدیته (pH) و هدایت الکتریکی (EC) اندازه گیری شدند. نتایج حکایت از آن داشت که با افزایش شدت چرا از میزان کربن، نیتروژن، ماده آلی، فسفر و هدایت الکتریکی خاک کاسته می شود ولی مقدار اسیدیته افزایش می یابد. نتایج حاصل از بررسی پوشش گیاهی نشان داد که پهن برگان علفی دارای بیشترین درصد پوشش گیاهی در منطقه مرجع می باشند و با افزایش شدت چرا درصد پوشش گیاهان بوته ای افزایش می یابد. همچنین گیاهان کلاس I بیشترین درصد پوشش را در منطقه مرجع به خود اختصاص دادند. بطوری که در منطقه بحرانی گیاهان کلاس III از بیشترین درصد پوشش گیاهی برخوردار بودند. به طور کلی می-توان نتیجه گیری نمود که چرای شدید دام باعث کاهش پوشش گیاهی و تغییر ترکیب گونه ای می گردد، همچنین با ایجاد تغییرات منفی در عناصر غذایی خاک، پایداری اکوسیستم مرتعی را به خطر می اندازد.
    کلیدواژگان: خصوصیات شیمیایی خاک، پوشش گیاهی، شدت چرا، استان خراسان شمالی
  • میترا شیرازی، غلامرضا زهتابیان، حمیدرضا متین فر صفحات 256-275
    این مطالعه جهت امکان سنجی استفاده از چهارگونه هالوفیت یکساله به نامهای،Kochia scoparia، Atriplex arcuata، Suaeda dimorphestegia و Salsola crassa به عنوان گیاه علوفه ای در شرایط آبیاری با آب شور در طی سالهای 1382، 1383 و 1384 انجام شد. آزمایشها در مزرعه در قالب طرح کرت-های خرد شده با سه تکرار انجام شد که در آن سه تیمار شوری، آب و آبیاری (5/1، 5/9 و 0/26 دسی زیمنس بر متر) به عنوان کرت های اصلی و چهار گونه به عنوان کرت های فرعی انتخاب شدند. اختلاف معنی داری بین هالوفیت ها در محیط بوته، نشت املاح محلول به سطح برگ، عملکرد علوفه و ارتفاع مشاهده شد. به طوری که تولید ماده خشک Suaeda (11850 کیلوگرم در هکتار) نیز حداقل بیش از دو برابر بالاترین عملکرد گونه های دیگر بود. در حالی که پس از Suaeda گونه های Kochia و Salsola و Atriplex به ترتیب 4725، 5136 و 3616 کیلوگرم در هکتار عملکرد ماده خشک داشتند. نسبت وزن برگ به اندام های هوایی این گیاهان در زمان برداشت از 39% در Atriplex تا 56% در Salsola متغیر بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که رفتارهای جوانه زنی و سبز شدن، نیازهای اکولوژیکی و زراعی گونه های مورد مطالعه نیاز به بررسی گسترده تر دارد. ولی تولید ماده خشک رضایت بخش در شوری بیش از دو سوم آب دریا نشانگر استعداد مناسب این گونه ها برای تولید با استفاده از منابع آب و خاک شور غیرقابل بهره برداری در گیاهان زراعی متداول است.
    کلیدواژگان: شاخص های شوری، شاخص های گیاهی، سنجنده Liss، III، نقشه پوشش سطح زمین، همبستگی، خط خاک
  • محمد کافی، غلامرضا زمانی، محسن پویان صفحات 276-291
    امروزه علاقه مندی زیادی به بررسی محتوای کیفی داده های ماهواره ای برای مطالعات مختلف علوم زمین وجود دارد. شاخص ها یکی از روش های بارزسازی در استخراج اطلاعات مفید در تصاویر ماهواره ایست. در این تحقیق سعی شده است تا اثر شاخص های مختلف ازجمله شاخص هایMIRV2 GREENNESS، TVI، VNIR، MND، MSAVI، GEMI، TSAVI، SAVI، PD322، BI، INT1، INT2، PVI، SI1، SI2، SI3، GEMI، و WDVI در بارزسازی پوشش سطح زمین در منطقه ای در شمال غربی استان تهران در نزدیکی هشتگرد بررسی شود. پوشش اراضی غالب منطقه را پوشش گیاهی متراکم (بیشتر شامل اراضی کشاورزی و پوششهای متراکم درختچه ای اطراف آبراهه ها در خردادماه) و اراضی لخت تشکیل می دهد. نتایج نشان می دهد که شاخص های NIR، RA، IPVI، DVI، TSAVI و IR1در بارزسازی پوششهای گیاهی مناطق خشک و شاخص هایSI3، INT1، PVI، TVI، BI، SI2 وSI1 در بارزسازی سطح شوری مناسب می باشند. بررسی همبستگی شاخص های مختلف با یکدیگر نشان داد که شاخص های گیاهی بغیر از شاخص DVI با یکدیگر دارای همبستگی بیش از 8/0 و همبستگی شاخص DVI با سایر شاخص های گیاهی حدود 4/0 می باشد. در ضمن تمامی شاخص-های شوری دارای همبستگی بیش از 9/0 با یکدیگر می باشند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که در منطقه مطالعاتی با استفاده از تصاویر سنجنده LISS-III، از شاخص های پوشش گیاهی که توانایی در بارزسازی پوشش گیاهی دارند می توان برای مطالعات مربوط به پوشش گیاهی و تهیه نقشه پوشش گیاهی استفاده نمود. همچنین از شاخصهای شوری که دارای توانایی در بارزسازی سطح شور می باشند می توان برای مطالعات مربوط به شوری و تهیه نقشه های شوری استفاده نمود. در ضمن می توان از شاخص های پوشش گیاهی که دارای همبستگی بالایی با یکدیگر می باشند بجای یکدیگر و از شاخص های شوری که دارای همبستگی بالایی با یکدیگر می باشند بجای یکدیگر استفاده نمود.
    کلیدواژگان: گونه های شورزیست، آبیاری با آب شور، تنش شوری و تولید علوفه
  • مقایسه تنوع پوشش گیاهی مراتع در دو منطقه قرق و چرا در مراتع کوهستانی زاگرس مرکزی / مطالعه موردی: منطقه دیشموک در استان کهگیلویه و بویر احمد
    اسفندیار جهانتاب، عادل سپهری، بهاره حنفی، سیده زهرا میردیلمی صفحات 292-300
    مطالعات اختلاف تنوع پوشش گیاهی مراتع تحت شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاه های مرتعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین منظور در این مطالعه بررسی تاثیر قرق در تغییرات تنوع پوشش گیاهی مرتع تحت شرایط چرا و حفاظت از چرا در منطقه دیشموک (کوه های دل افروز) در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت. بطوری که نمونه برداری در دو منطقه قرق و چرا به طور تصادفی سیستماتیک با استقرار 6 ترانسکت انجام گردید. 220 پلات 2*2 متر مربعی (هر 10 متر یک پلات) در امتداد آن در هر یک از مناطق برداشت شد. درصد پوشش تاجی گیاهی به تفکیک گونه و کل برآورد گردید. میزان تنوع، غنا و یکنواختی در مناطق قرق شده و خارج از قرق با استفاده از شاخص های تنوع شانون- وینر، سیمپسون، برگر پارکر و مک اینتاش محاسبه گردید. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل داده های فراوانی گونه ها در دو عرصه، نشان داد که عرصه قرق در تمامی شاخص های عددی از نظر غنا، یکنواختی و تنوع گونه ای بیشتر از عرصه تحت چرا بود. همچنین نتایج آزمون آماری معنی دار بودن تفاوت در دو عرصه را براساس شاخص شانون نشان داد.
    کلیدواژگان: قرق، تنوع گونه ای، غنای گونه ای، زاگرس مرکزی، منطقه دیشموک، کهگیلویه و بویراحمد
  • اثر شدت چرای دام بر رطوبت خاک و پوشش گیاهی / مطالعه موردی: پارک ملی خبر و مراتع اطراف
    رضا باقری، محمدرضا چایی چی، محسن محسنی ساروی صفحات 301-316
    به منظور تعیین اثر شدت چرای دام بر رطوبت خاک و پوشش گیاهی در منطقه خبر استان کرمان طی دو سال این تحقیق انجام شد. رویشگاه های مرتعی تحت سه سطح شدت چرایی (بدون چرا، متوسط و شدید) با شرایط اکولوژیک همگن، از پارک ملی خبر و مجاور آن انتخاب شدند. پس از بلوک بندی مکان نمونه گیری هر سایت اقدام به بررسی رطوبت ماهانه خاک در طول دوره چرای دام در دو عمق 15-0 و30-15 سانتی متری خاک (با 5 تکرار از هر سایت) گردید و پوشش تاجی گونه های گیاهی (با 3 تکرار ترانسکت در هر سایت چرایی) به روش خطی – تماسی طی سه دوره قبل، اواسط و بعد از چرا در مدت 2 سال، اجرا شد. پس از تجزیه واریانس چند طرفه داده های مربوط به رطوبت خاک در محیط نرم-افزاری SPSS، از آزمون چند دامنه دانکن برای مقایسه میانگین ها استفاده شد. طبق یافته ها، چرای شدید نسبت به قرق باعث کاهش درصد پوشش تاجی همه فرم های رویشی به ویژه گرامینه های پایا و بوته-ها در انتهای دوره چرای دام شد. کاهش رطوبت خاک در سایت چرای شدید نسبت به سایت چرای متوسط و بدون چرا، به ترتیب با روند نزولی 87/16 و 07/25 درصد مشاهده شد و اثر منفی خشکسالی بر کاهش رطوبت خاک در این سایت چرایی بیش از دو سایت دیگر بود. طبق نتایج، سایت قرق و چرای متوسط به دلیل زیاد بودن پوشش درمنه و سایر گونه های همراه به ویژه گرامینه های پایا در وضعیت ثابت و سایت چرای شدید به دلیل غالبیت نسبتا تک بعدی درمنه و پوشش تاجی کم سایر گونه های همراه گرامینه بعلاوه ظهور گونه های مهاجم Marrobium vulgaris وPeganum harmala در مرحله انتقال به وضعیت نامناسبتر، از شناسنامه مدل حال و انتقال درمنه زارهای ایران، قرار دارند. بنابراین اگر دام مازاد تعدیل نشود در آینده ای نه چندان دور شاهد غالب بودن گونه های ناخواسته در مراتع خواهیم شد.
    کلیدواژگان: شدت چرا، پوشش گیاهی، رطوبت خاک، پارک ملی خبر، کرمان
  • مجید زابلی، اکبر فجیره، احمد قنبری، حمیدرضا مرادی، علیرضا راشکی صفحات 317-330
    رویش گونه های گیاهی در یک منطقه تحت تاثیر فاکتورهای محیطی و زیستی آن منطقه می باشد. به طوری که برای تعیین رویشگاه بالقوه گونه-های گیاهی انجام مطالعاتی در زمینه نیازهای اکولوژیکی گونه ها و خصوصیات محیطی منطقه مورد مطالعه ضروریست. در این تحقیق رویشگاه بالقوه دو گونه زرد تاغ (Haloxylon pesicum) و سیاه تاغ (Haloxylon aphyllum) در منطقه سیستان با استفاده از تکنیک سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) تعیین شد. بدین منظور اقدام به بررسی مشخصات رویشگاه های جنس یادشده و نمونه برداری از خاک برای تعیین نیازهای اکولوژیک گونه ها شد. همچنین نقشه های موضوعی منطقه تهیه و کار رقومی کردن اطلاعات مربوط به خصوصیات اکولوژیکی برآمده از مطالعه رویشگاه ها، در لایه های مختلف انجام شد. در نهایت با تلفیق لایه های اطلاعاتی مختلف برای هر کدام از گونه ها، مشخص گردید که 18/3% از سطح منطقه مورد مطالعه برای رویش گونه زرد تاغ و 53/3% از سطح منطقه برای رویش گونه سیاه تاغ مناسب است. ارزیابی دقت مدل برابر 3/93% به دست آمد.
    کلیدواژگان: زرد تاغ، سیاه تاغ، GIS، رویشگاه بالقوه، احیاء مراتع
  • روجا صفاییان، حسین آذرنیوند صفحات 331-339
    گیاه جاشیر Prangos ferulacea (L.) Lindlبه عنوان یکی از بهترین گیاهان مرتعی ایران، گونه غالب جاشیرزاران ایران را به خود اختصاص داده است. برداشت های رقابتی، عدم توجه به شرایط رویشی و رویشگاهی این گیاه، اختلال در امر زادآوری و نیز تخریب زیستگاه آنرا موجب شده است. از آنجایی که تکثیر این گیاه در زیستگاه طبیعی از طریق بذر صورت می گیرد، با توجه به خواب عمیق بذر در خانواده چتریان، بررسی روش های مختلف شکست خواب بذر در این گیاه، برای حفاظت از این گونه، ضروری می باشد. در این تحقیق به منظور تعیین روش های مناسب شکست خواب بذر تاثیر فاکتورهای تاریکی، روشنایی، سرمادهی، شستشو و دما، بر شکستن خواب بذرهای جمع آوری شده جاشیر استان فارس مورد مطالعه قرار گرفت. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار و 3 تکرار انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که روشنایی، سرمادهی و دمای10 درجه سانتی گراد در مقایسه با سایر تیمارها در شکست خواب بذر گیاه جاشیر دارای تاثیرگذاری معنی داریست. این امر در عین حال می تواند از جنبه کم خطر و ارزان تر بودن و همچنین احتمال آسیب رسانی کمتر به جنین در مقایسه با کاربرد مواد شیمیایی و به خصوص اسید حائز اهمیت باشد و کاربرد آنرا مناسبتر نماید.
    کلیدواژگان: بذر، جوانه زنی، شکست خواب و جانشیر
|
  • Dianatitilaki, G.H., Tavanm., Hoseini (Habib), S.A., Mesdaghi, M Pages 180-190
    Determination of forage quality is one of the fundamental factors for sound management of rangelands. Nitrogen and phosphorus fertilization of rangelands causes increasing forage quality.In this study, forage quality of Eruca sativa in three years (2004, 2005 and 2006) weremeasured in flat and northern sloppy rangelands in Maravehtapeh. In this study, 0, 50 and 100 kg N/ha and 0 and 25 kg P/ha fertilizer rates were applied. Forage quality index such as crude energy, crude protein, crude fiber, crude nitrogen and ADF (Acid Detergent Fiber) were measured in this study. Results showed that, nitrogen fertilizer increased the crude nitrogen, crude protein and crude energy and decreased the crude fiber and ADF. Phosphorus fertilization had few effects on forage quality. Nitrogen fertilization with 100 kg/ha increased forage quality.Forage quality rates increased in 2006 owing to optimum weather condition in this year. Forage quality rate is same in each flat and northern sloppy rangeland was the same. Interaction effects between two fertilizers in northern sloppy rangeland was significant.
  • Arzanih., Torkanj., Nikkhaha., Azarnivandh., Ghorbani, M Pages 191-204
    Concepts of animal equivalent has been developed to express different kind and classes ofgrazing animal in common form. This concept is not fixed and usually determine on the basis of live weight and metabolic weight. More than 27 sheep breeds with different body size have been adapted and grazing on rangelands in different climatic zones of Iran. So it is not correct to use the same animal unit weight for all. Therefore it is necessary to determine animal unit for each breed. In this study, two herds of West Azarbayjan Makoii breed were selected, 3 and 4 years old ewes, 3 and 4 years old rams and 3 and 6 months lambs were weighted in two stages in each herd. For determination of dry matter requirement forage quality was taken into consideration.Daily requirement of animal for maintenance condition was calculated using NRC (1985) tables and MAFF (1984) equation. On the basis of results; animal unit was obtained 45.36 ± 2.75 kg which is near to animal unit weight calculated for whole country based on weight of all breeds.Daily requirement of animal was obtained 9.50 Mj metabolisable energy equal to 1.77 kg dry matter of available forage.
  • Jamalizadeh Tajabadi, M.R., Moghaddamnia, A.R., Pirij., Ekhtesasi, M.R Pages 205-220
    Dust storms are common climatic events in arid, semi arid and desert regions of the world.These events impact human resources by foundation losses, every year. Accurate prediction of these events can be effective for decision support in environmental, health, army, and other related fields. An artificial neural network is a method which can predict nonlinear problems. In this study we attempted to predict dust storms and low visibility in Zabol city using synoptic data. Result indicates that this method is somewhat successful and appears that via identification of much more dust storm occurrence process, we can do more accurate prediction.
  • Sharifij., Shahmoradi, A.A., Imani A.A Pages 221-233
    In order to recognize, find and use applicable information in range management and forage production, surveying of ecological characteristics of Astragalus brachyodontus were carried out. The method of studying was as following. At the first step, we used a map of vegetation cover and surveyed range ecosystems to determine the habitats of this species in Ardebil province. Then, in every region, considering area and vegetation cover, we selected about six sites to study different ecological characteristics of the plant. In each of these areas, The factors related to total canopy cover, species frequency and amount of forage yield were measured.Also some qualitative characteristics such as root system, stem, seed quality, regeneration,preference value and chemical composition of the plant were studied. Results showed that this species is found between 1100 m to 2200 m above sea level in Ardabil province. Generally, the individuals of this species are distributed in mountain hills. Slopes of the habitats are 5 to 30 percent with south and south eastern aspects. Mid-term average of annual precipitation is 385 millimeters and average annual temperature is 17 degree centigrade. This species grows on soils with pH of about 7 and soils textures of sandy lome to clay lome. In terms of canopy cover, this species includes 5 to 15 percent of the vegetation. Depth of root system in soil vary form 30 to 80 centimeters. In habitats with 1500 meters elevation, vegetative growth starts in mid April. Completion of vegetative growth is in late May. Full flowering, seed ripening, and seed dissemination occurs in early June, early July, and late July, respectively. For this plant species, seed production and regeneration is relatively high in exclosure areas which are protected against grazing. In grazed areas, however, regeneration is low. Based on feeding minutes, preference value of this range plant species is very high. Considering forage digestibility and theamount of crude protein for this species, the best time to graze it is the time of flowering stage. The important pest of this species is a kind of small wasp from Eurytomidae family that feeds from the kernels of seeds and causes hollowness in them.
  • Imanij., Tavilia., Bandaki., Khosravi, M Pages 234-242
    Flood water spreading projections have been done with many objectives. One of theseobjectives is increasing vegetation cover. Flood water spreading leads to the increasing of soil moisture and as a result increasing forage production. In this study the effects of flood spreading are evaluated. This assessment is done in aquifer of Mayhem district of Ghorveh state. In each rainfall that results into flood, 6 areas are flooded and 2 areas are not flooded. Therefore, 6 areas considered as the flood water spreading and 2 areas considered as the control site. The samplings of vegetation properties were performed in these eight areas. For this purpose, in each district, 5 transects each with a length of 100 m with 10 m interval from each other were situated and along each transect, 10 quadrates with an area of 1m2 were established. In each area, the characteristics of canopy cover percentage, forage production and species density were recorded. Analysis of data was performed using of un-paired T-test. Obtained results from Ttest indicated that there is significant difference between canopy cover percentage (p≤ 0/1) andforage production (p≤ 0/05) while no significant difference was observed for species density in flooded and non-flooded areas. The results showed that the canopy cover increased from 41/91 percent in the control site to 62/18 percent in the flood spreading area. The forage production increased from 467/17 kg/ha in the control site to 632/17 kg/ha in the flood spreading area. Also the species density increased from 1/18 in the control site to 1/59 in the flood spreading area.Some of the plant species that are in the III classes from palatability aspect, decreased in the flood spreading area rather than control site.
  • Heidarian Aghakhanim., Naghipour Borj, A.A., Tavakoli, H Pages 243-255
    It is important to know soil propoerties, particulary its chemical aspects, for the propermanagement of rangeland ecosystems. The aim of this study is to find the impact of grazing on vegetation and some soil chemical properties, in three areas, the key, reference, and critical, Sisab rangelands, Bojnord. The vegetation cover data was collected from 30, 1m2 quadrats in each area through random –systematic method. The soil data was sampled from two depths 0- 15, 15-30 cm and five composite samples were collected (each sample was mixed of six samples) from each depth in the each area. Some factors such as the organic carbon, the percentage of soil organic matters, total nitrogen, absorbable phosphorus, pH and EC were measured. The results showed that carbon, nitrogen, soil organic matters, phosphorus, and EC were been decreased by grazing, but pH was increased. According to results, forbs were the dominant life form in the reference site. Shrubs cover percentages were been increased as grazing increased. In addition, reference site had species that are more palatable and invaders were more abundant in critical area. It was concluded that heavy grazing intensity cause todecrease of vegetaton and conversion of composition of the species cause to negativeconversion in alimentary mineral of soil, sustainable of ecosystem would be endangered.
  • Shirazim., Zehtabian, G.H. Matinfar, H.R.D. Pages 256-275
    Recently there is a great deal of interest in the quantitative characterization of temporal and spatial vegetation patterns with remotely sensed data for the study of earth system science. One of important methods for extracting information from satellites image is use of indices. In this study for enhancement of land cover in region of northwest Tehran near Hashtgerd some indices such as BI, MIRV2, GREENNESS, TVI, VNIR, MND، NIR, OSAVI, RA, NDVI, IR1, MSI IPV, MSAVI, SAVI, TSAVI, PD322, BI, INT1, INT2, PVI, SI1, SI2, SI3, GEMI, WDVI Are used. Most of study area covers by density of vegetation (such as irrigation farming and vegetation cover around streams) and bare lands. The results have shown that TSAVI, DVI, IPVI, RA, NIR, IR1 Indices have the most effective efficiency for vegetation enhancement and SI2, BI, TVI, PVI, INT1, SI3, SI2 indices have the most effective efficiency for salinity surface. This study addressed that all of vegetation indices except DVI have correlation more than 0. 8 and DVI has correlation around 0. 4 with others. Meanwhile all of salinity indices have more than 0. 9 correlations with each other. As conclusion, this study has shown that IRS satellites image have high accuracy for providing land cover map by use of vegetation indices, also use of salinity indices having high capability for salinity surface can be used for providing salinity maps, meanwhile vegetation indices with high correlation can be used instead each other for providing vegetation maps.
  • Kafim., Zamani, G.H., Pouyan, M Pages 276-291
    In order to study the possibility of growing four annual desert halophyte species includingKochia scoparia, Suaeda dimorphestegia, Salsola crassa and Atriplex arcuata in desertenvironments, irrigating with saline ground water, a research project comprising of threeseparate experiments was performed during three successive years, 2002-2003, 2003-2004 and 2004-2005. Field experiment carried out in a split plot design in which three levels of saline irrigation water (1.5, 9.5 and 26.0 dS/m) were arranged as main and four halophyte species as sub plots with three replications. There were high significant differences in ground covering, electrolyte leakage, dry matter accumulation and plant hight among halophyte species. Suaeda produced at least twice of dry matter as any other species at any level of salinity. The average dry matter production of this species in three years and at three levels of salinity was 11850 kg/ha, while this amount was 4725, 5136 and 3616 kg/ha for Kochia, Salsola and Atriplex, respectively. Ratio of leaf to shoot weight was varying from 39% in Atriplex to 56% in at full flowering stage. In conclusion, germination and plant stablishment of these four annual halophytes should be explored for domestication. High dry matter production of these species in watering with saline waters of more than 70% of seawater, make them capable for production invery high saline lands, as well as irrigation with high saline waters.
  • Jahantabe., Sepehrya., Hanafib., Mirdeilamy, S.Z Pages 292-300
    The study of plant diversity dynamic on grazed and enclosed rangelands is important inrange management. The effect of enclosure was studied on plants diversity dynamics on two ange condition sites of Dishmook area in Kohgiluyeh & Buyer Ahmad province. Randomsystematic ampling was done in two range sites using 220 (2×2 m2) quadrates along 6 transects ith the length of 100 m. Vegetation canopy cover percentage was recorded simultaneously in oth range sites. Diversity, richness and evenness were determined by using plant diversity ndices (Shannon, Simpson, Berger parker & Mc intash). Results show a higher species ichness, evenness and species diversity indices in enclosed rangeland. Statistical T-Student Test showed significant differences between two sites in 5 percent level of probability
  • Bagherir., Chaichi, M.R., Mohseni Saravi, M Pages 301-316
    This research was studied in order to determining grazing intensity effects on soil moistureand vegetation in Khabr region of Kerman province for two years. Natural sites under three grazing pressures (heavy, moderate and non grazed) with same ecological factors were selected from Khabr National Park and near rangelands. After determining sampling area, soil moisture factor was investigated monthly (on grazing period) in 0-15 and 15-30 centimeters depth of each site with 5 replication and canopy cover sampling was conducted in three temporal stages (before, middle and after grazing) using line transect method in three replication for each site. SPSS package was used for statistical analysis. Result showed that heavy grazing reduced total canopy cover, specialy perennial grass and shrubs, than non grazed site in the end of grazing period. Also heavy grazing reduced the soil moisture content with decreasing rate as 16.87% and 25.07%, than moderate and non grazed sites, respectively. Harmful effect of drought in 2006 was severly affected on heavy than moderate and non grazed site. According to results, non and moderate grazed sites occure in state condition (due to more canopy cover of Artemisiasieberi and other species such as prennial grass) and heavy grazed site occure in transition to downward state condition (due to one dimentional dominant of Artemisia sieberi andemergence of undesirable species such as Marrobium vulgaris and Peganum harmala) in state and transition model of Iranian Artemisia habitat. Thus, without management plan, we will observe dominance of undesirable species and rangelands degradation.
  • Zabolim., Fakhirea., Ghanbaria., Moradi, H.R., Rashki, Ar Pages 317-330
    Growth of plants species in an area is affected by biological and environmental factors ofthat region. It is necessary to study some ecological requirements of species and alsoenvironmental characteristics of the study area in order to determine site potential and plant growth needs. this study performed to determine potential habitat of Haloxylon persicum and Haloxylon aphyllum in Sistan province by using Geographic Information System (GIS) technique. In this way sampling from habitats carried out for recognition of ecological requirements. Also thematic maps of area provided and digitized for attainment data layers which were needed. Then various sections of area were investigated and were compared with ecological requirements of these two species. Finally, the different layers of information were put together for every species. Base on our results, 3.18% and 3.52% of the studied area was suitable for growing H. persicum and H. aphyllum respectively. Assessment of accuracy of model was 93.3%.
  • Safaianr., Azarnivand, H Pages 331-339
    Prangos ferulacea (L.) Lindly as one of the best Iran`s range plants, is the dominant species of Iranian Jashirzar. Competitive harvesting, lack of attention to vegetative conditions and their habitats caused a disturbance on its reproduction and also the degradation of its habitats. Since the regeneration of the plant is only done in the natural habitats and through its seeds _when having in mind its deep dormancy as a member of umbelliferae family, it seems necessary to study and investigate the methods of breaking the seeds dormancy in order to protect the species. In this research in order to determine the best methods of the breakage of the seeds dormancy, the effect of some factors such as darkness, lightening, coldness, washing and temperature on the breakage of the dormancy of Prangos seeds_ collected from Fars Province pastures _is analyzed. For this purpose, a completely randomized design with three replications and five treatments was done. The results showed that treatments of coldness, lightening and 10°C temperature in compare to other treatments have significantly influenced the breakage of the specie's seed dormancy. Meanwhile these methods are more important when we remind that, they are more economical and safe for the embryo in compare to other treatments such as using chemicals (specially acids). All of these together make these treatments practical methods.